کاتالیست اگزوز، قطعه تاثیرگذاری در کاهش میزان آلودگی هوا بهخصوص در فصل زمستان است که با هدف فیلتر آلایندگیها، روی اگزوز قرار میگیرد. وظیفه خارجکردن گازهای سمی تولیدی در سیلندر موتور بر عهده اگزور است که خود از سه بخش تشکیل شده؛ هدف اگزوز به تفکیک کاهش سه مورد مهم دما، آلایندگیهای صوتی و آلودگی هوا است.
در واقع نصب کاتالیست خودرو روی اگزوز با هدف کنترل انتشار آلایندگیها، کمک بزرگی به کاهش انتشار گازهای آلوده در هوا دارد؛ اما برخی به اشتباه، این قطعه مهم را از ماشین جدا میکنند.
این را هم بخوانید : پارامترهای کنترل قبل از تعویض کاتالیست یا کاتالیزور
کاتالیست خودرو چیست؟
کاتالیزور قطعهای متشکل از فلزات گران و بدنه اسفنجی شکل در داخل خود است. این قطعه، گازهای سمی ناشی از احتراق سوخت همچون مونوکسید کربن، اکسید نیتروژن، هیدروکربن و اکسید ازت را در یک فرآیند شیمیایی، فیلتر میکند تا گاز نهایی خروجی از اگزوز، پاک و بیخطر شود.
البته نمیتوان گفت که کاتالیست خودرو، 100 درصد آلایندگیها را به خود جذب میکند؛ اما بخش زیادی از آن را در حدود 90 درصد، فیلتر میکند. به عبارتی وجود این قطعه کوچک، تاثیر بسیار زیادی در کاهش آلودگی هوا دارد که این روزها، شهرهای بزرگ و شلوغ ایران را به خود درگیر کرده است.
بخشهای تشکیلدهنده کاتالیزور:
کاتالیست خودرو از سه بخش اصلی زیر تشکیل شده است:
ماده کاتالیزگر:
اصلیترین ماده کاتالیست از فلزهای گران قیمتی همچون پالادیوم، رادیوم، پلاتین، طلا، کادمیوم یا ترکیبی از آنها تشکیل شده است. در نظر داشته باشید که استفاده از همین فلزات ارزشمند، قیمت کاتالیزور اگزوز را افزایش داده؛ بنابراین در حفظ و نگهداری آن، بسیار دقت کنید تا عمر مفیدی داشته باشد.
هسته کاتالیزور:
این هسته، بستری از جنس سرامیک مونولیت است که در بیشتر مواقع با حالت و ساختار لانه زنبوری در مرکز کاتالیست قرار دارد.
لایه اکسیدی:
جنس این لایه از اکسید آلومینیوم، سیلیکا، آلومینا یا دی اکسید تیتانیوم است که وظیفه آن محافظت و نگهداری از ماده کاتالیزگر است.
محل نصب کاتالیست اگزوز
کاتالیزور اگزوز برای تکمیل فرآیند شیمیایی خود، نیاز به گرمای بسیار زیادی در حدود 800-900 درجه سانتیگراد دارد؛ به همین دلیل، این قطعه باید روی بخشی از اگزوز قرار گیرد که بیشترین حد گرما را تولید میکند. از طرفی هم، یکی دیگر از ویژگیهای مهم کاتالیزور، کمک به جذب گرما و در نتیجه کاهش دمای موتور خودرو است.
برای رسیدن به اهداف ذکر شده، محل نصب کاتالیست در قسمت انتهایی اگزوز سمت ماشین است که از طرفی هم، کنار خروجی منیفولد دود قرار گرفته تا با توجه به شرایط ذکر شده و نیاز به دمای بسیار بالا، بهترین عملکرد را از خود داشته باشد.
طول عمر کاتالیست اگزوز
قطعه اسفنجی داخل مبدل کاتالیزگر، بخشی است که به مرور زمان، خاصیت خود را از دست میدهد و فرآیند تبدیل گاز سمی به گاز غیر سمی توسط کاتالیست را دچار اختلال میکند. البته سایر قطعات هم در کاهش عمر مفید این قطعه، دخیل هستند؛ اما گزینه اول در بیشتر مواقع، همین قطعه اسفنجی شکل است.
طول عمر مفید کاتالیست، متناسب با نوع سوخت ماشین متفاوت است؛ زیرا حجم و انواع آلایندگیهای سوختهای مختلف با هم متفاوت است. طول عمر کاتالیزور در خودروهای بنزینسوز، حدود 80 هزار کیلومتر است که در حالت عادی تا چهار سال طول میکشد.
دلایل خرابی کاتالیست اگزور
ضربه وارده به کاتالیزگر: روکش خارجی این قطعه بسیار حساس بوده و قابلیت شکنندگی آن بالا است؛ بنابراین اگر ضربهای به کاتالیزور وارد شود، امکان خرد شدگی آن وجود دارد.
سیستم جرقهزنی معیوب: در صورتی که شمع خودرو و سیستم جرقهزنی آن دارای ایراد باشد، فرآیند احتراق به درستی انجام نمیشود و گازهایی که از سوخت ناقص ترکیب هوا و بنزین منتشر میشوند؛ منجر به خرابی کاتالیست میشوند.
گرفتگی منافذ اسفنجی کاتالیزور: با کور شدن منافذ قطعه اسفنجی، فرآیند خارجشدن دود از موتور دچار مشکل میشود؛ در نتیجه فشار زیادی به کاتالیست، وارد شده و آن را خراب میکند.
افزایش دما: یکی دیگر از علتهای خرابی کاتالیزگر خودرو، گرمای بالای وارده به آن است. در صورتی که دمای تولیدی موتور و در نتیجه این قطعه، بسیار زیاد باشد؛ خاصیت کاتالیزور، از دست رفته و عمر مفید آن، کاهش پیدا میکند.
واشر سرسیلندر معیوب: در صورتی که واشر سرسیلندر دارای ایراد باشد؛ ترکیب آب و روغن، وارد سیلندر موتور میشود. در ادامه میزان خلوص آلودگیهای ورودی به کاتالیزگر، کاهش پیدا کرده و زودتر خراب میشود.
مکملهای اضافی بنزین: استفاده از مکملهای انژکتور یا اکتان بوستر در محفظه بنزین، آلودگیهای بیشتری را به کاتالیست وارد میکند.
دیدگاهتان را بنویسید